Nieuws van de Weidevogelman

De Weidevogelman aan het woord

De 'weidevogel man' van hogeschool van Hall Larenstein publicereert elke maand een column. U kunt zich hiervoor aanmelden via de website van weidewinst. Hieronder worden de columns van het voorjaar 2021 weergegeven. Op de website van weidewinst kunt u oudere columns nalezen.

Hieronder staan de meest recente column. Selecteer de link om naar het bericht te gaan verder op deze pagina.

• juni 2021: Kuikenalarm
• juni 2021: Rennen, Springen, Vallen en weer Opstaan
• mei 2021: Volop Kuikens!
• mei 2021: Moddervarken
• april 2021: Nico, weidevogelboer pur sang
• maart 2021: Maaien met weidevogelverstand
• februari 2021: Predatie-preventie
• januari 2021: Gods water over gods akker
• december 2020: Voor beter kuikenland nu plannen maken

Kuikenalarm

‘Het loopt hier over van de weidevogelkuikens. We komen ze ook op allerlei onverwachte plekken tegen’, hoor ik van een weidevogelcoördinator. Na de tellingen van eind mei komen uit diverse weidevogelpolders juichende geluiden. De voordelen van een koud voorjaar en tevens een fijne opsteker voor boeren en vrijwilligers!
 
'15 JUNI-STARTSCHOT VERRUILEN VOOR (KUIKEN)ALARMBEL'
 
Het is 15 juni geweest en mooi weer, het startschot voor het maaien van rustpercelen. Mag ik toch even wijzen op de kans op onweer en een wijze relativering in de brochure van Koeien en Kruiden. “Op 15 juni mag je maaien, maar het hoeft niet”, zeggen Rick en Kees Boon uit Delfstrahuizen. Zonodig wachten zij tot juli, want ze willen kraakdroog hooi. Op veel plekken kunnen we het startschot van 15 juni ook beter even inruilen voor de (kuiken)alarmbel.
De gruttokuikens van begin mei kunnen vliegvlug zijn, maar de latere en de kuikens uit herleg nog niet. En er zitten nog late Tureluurs en zomertalingen op het nest. Goed beslissen begint weer met  goede informatie over waar vogelgezinnen zitten en waar nog vogels broeden. Je hoeft maar even een perceel in te lopen en alarmvogels te tellen en je weet wat er speelt.
 
JE HOEFT MAAR EVEN EEN PERCEEL IN TE LOPEN EN ALARMVOGELS TE TELLEN EN JE WEET WAT ER SPEELT.
 
Zijn het er veel, laat een perceel dan toch nog een week staan. Zijn het er enkele, dan is verjagen naar beweide percelen en gemaaid land een optie, mits dat goede alternatieven zijn. Beweid grasland is dit seizoen vaker van grote betekenis geweest als overbrugging. Ik roep het ook nu weer: maai het asjeblieft niet schoon, het is van grote waarde voor de vogels. Heb je weinig alternatieven in de buurt, laat dan vakken of stroken staan en doe dat bij voorkeur langs slootranden.

Veel veehouders maken net als Boon nog het liefst hooi van het natuurgras, want dan heb je smakelijk voer en geen last meer van broei. Inkuilen kan echter ook en dan is de conservering nog het beste als je het bij 40% drogestof inkuilt en niet met 55 tot 70%. Dan moet je het al na een dag oppakken anders wordt het te droog. Weinig schudden en een korte veldperiode heeft als voordeel dat je minder witbolzaden verspreidt. Zorg wel voor tijd en gewicht om grondig aan te rijden en dek het ook letterlijk heel ‘grondig’ af om broei te voorkomen.

Tips:

• Maai met lage snelheid, loer op kuikens, verjaag ze. En maai altijd van binnen naar buiten!
• Moet je hooi oppakken voor het kraakdroog is, dan kun je het in folie veilig stellen. Kies wel voor extra wikkelingen, vanwege de ‘prik’ van het stengelige spul.

Rennen, Springen, Vallen en weer Opstaan

Ik zie de grote maai- en inkuildrukte en hoor in mijn hoofd spontaan dat liedje van Herman van Veen: ‘We moeten rennen, springen, vliegen, duiken, vallen, opstaan en weer doorgaan!’ En dus gaan jullie mijn stukje misschien pas later een keer lezen. Geeft niks, want over ‘maaien met weidevogelverstand’ heb ik je genoeg verteld!

‘Rennen, springen, vallen, opstaan’, dat is hoe de jonge kieviten, tureluurs en grutto’s jagen op insecten. Kievitkuikens pikken prooien van de grond: loopkevers, kortschildkevers, insectenlarven, spinnen. Kuikens van grutto en tureluur pikken vliegende insecten, snuitkevers en ook spinnen uit het gewas.
Wist je dat een gruttokuiken van een week 600 insecten per uur vangt, tot een totaal van 4800 per dag? Een week later meer dan 7000 per dag! Uit onderzoek blijkt dat niet zozeer het aantal insecten van betekenis is voor jeugdgroei, maar vooral voldoende grote insecten van meer dan 4 mm. Zoals hommels, bijen en wespen, maar ook sprinkhanen, langpootmuggen en grotere spinnen.

‘WERELD VAN VERSCHIL MET VORIG VOORJAAR’

En wat gaat het goed! Dit is een wereld van verschil met vorig voorjaar. De nattigheid zorgde voor rust, meer voedsel op de bodem en het gewas heeft langer een open stand gehad. Gunstig voor de kievitkuikens. Voor de grutto’s en tureluurs komt de warmte als geroepen, want nu begint het te zoemen van vliegende insecten.
Na het grote maaien, moeten de jonkies het hebben van het kruidenrijke gras met uitgestelde maaidatum èn de beweide percelen niet te vergeten. Onderzoek in het project ‘Koeien en Kruiden’ laat zien dat kruidenrijk gras uitblinkt met meer grote insecten van boven de 4 mm èn doorgaans een grotere variatie in soorten heeft.

Er valt nog veel te sleutelen, te leren en te onderzoeken om de omstandigheden voor kuikens nóg veel beter te maken, zo blijkt. Hoe te zorgen voor een open en ‘doorwaadbaar’ gewas? Hoe te zorgen voor aaneengesloten bloei van mei tot en met eind juni? Voorbeweiden, geen kunstmest-stikstof erop, hogere waterstand, het zijn dingen die in elk geval goed werken. Perceelsranden blijken trouwens vanzelf al soortenrijker en vochtiger. En randenbeheer is kinderlijk eenvoudig en kan overal! Lees meer over Koeien en Kruiden in magazine Koeien en Kruiden. Dit wordt een recordjaar, een leerjaar, een jaar van: ‘opstaan en weer doorgaan’.

Tips:

• Beweide percelen zijn van grote waarde in het weidevogelmozaïek. Ga ze niet schoonmaaien, laat de ‘voddigheid’ lekker staan.
• Randenbeheer is simpel, kansrijk en goedkoop. Begin er meteen mee: blijf met mest en kunstmest drie meter van de sloot af en maai ze mee met reguliere snedes. Laat in het voorjaar die randen dan weer staan.
• heb je een schraler perceel met weinig kruiden, denk eens na over inzaai met een weidevogelmengsel.

 

Volop Kuikens!

Tja, wat een wonderlijk voorjaar. Ineens groeit het gras wèl en staat er een maaisnede waar je deze week door het wisselvallige weer niet bij kunt. Vorige week is er gemaaid en soms ging het goed, maar er waren ook pechvogels die een dikke wolkbreuk in hun gras kregen.

De relatieve rust in de weilanden heeft de weidevogels in elk geval een tamelijk onbezorgde broedperiode opgeleverd. Dubbelop, want er zijn duidelijk minder rovers actief dan vorig jaar en er zijn veel eieren uitgebroed, hoor ik uit het veld. Misschien hebben die opvreters een tik gehad van de vorst, of is het omdat er meer muizen zijn en ze zich daarom minder op kuikens richten?

Inmiddels zijn een groot deel van de grutto’s klaar met hun eerste leg en lopen er veel kuikens rond. Tureluurs zijn doorgaans een weekje later. Het is lastig voorspellen hoe het weer van nu en de omstandigheden met lang gras gaan uitpakken. Doorgaans hebben de oudervogels de neiging om hun jongen mee te nemen uit dat te lange en dichte gras naar plekken waar ze beter kunnen foerageren.

'BEWEID LAND IS EEN BRON VAN VLIEGJES, LOOPKEVERS, SPINNETJES EN WORMEN'

Ze kunnen prima terecht in het kuikenland met uitgestelde maaidatum, want dat heeft door de koude april en lagere bemesting een dunnere stand! En ook de percelen waar je de koeien geweid hebt zijn een fijn alternatief voor ouders met kuikens. Die hebben wat structuur en mestflatten met hoger gras er omheen. Ze bieden beschutting en zijn een bron van vliegjes, loopkevers, spinnetjes en wormen in de mest!

Neem daarom het wat voddige aanzicht van de percelen waar je geweid hebt en die je nu bestemd voor maaien, gewoon voor lief. Schoonmaaien of slepen heeft hooguit voor het oog effect. In drogestof- en voederwaarde-opbrengst brengt het weinig of geen voordeel, zo bleek uit onderzoek in het project Vogels en Voorspoed Fryslân in 2019.

Onderzoek: Kansen voor voorweiden in weidevogelbeheer

Maar goed, op een dag is er een goede weersvoorspelling en haal je de grasoogst binnen. Zorg dat je met je vrijwilligers in beeld hebt waar vogels met kuikens rondstruinen en waar ze een goed heenkomen vinden. Zie mijn tips hieronder en met een beetje geluk is er voorspoed voor vogels èn melkveehouders die alsnog hun eerste snede binnenhalen!

Tips:

• Markeer nesten en laat bij maaien een groot stuk gras staan om het nest (minimaal 50 m2). Plaats een dag van tevoren vlaggenstokken in het perceel om kuikens (en ouders) te verjagen. Maai overdag, van binnen naar buiten, niet snel, met wildredder en gebruik geen maaikneuzer.
• Laat ongemaaide kuikenstroken staan als logische route naar ander kuikenland.
• Bij slootkanten kun je eenvoudig de buitenste twee meter laten staan.
• Zijn er veel kuikens en is er geen alternatief? Dan toch nog een flink stuk laten staan!

 

Moddervarken

Bij ‘moddervarken’ denk je aan van alles, behalve een grutto. Maar ze modderen wel heel wat af met die kenmerkende 10 cm lange en gevoelige snavel waarmee ze hun kostje bij elkaar scharrelen. Een groot deel van het jaar hebben ze een grauw, grijs, bruin verenkleed: “… om niet op te vallen in de modderige rivierdelta’s, om erin op te gaan. Het worden onderduikers. Niet opvallen, verschuilen en in het voorjaar uit de modder herrijzen in een prachtig gekleurd broedkleed”, schrijft Grutto-kenner Gerrit Gerritsen in zijn pas verschenen boek ‘De Hooivogel’.

Hij geeft toe, moddervarken is geen vleiende naam, maar wel heel treffend. Volwassen gruttovogels ‘naaien’ met die snavel in de modder, soms wel zestig keer per minuut, als ze zich voeden met muggenlarven. Jonge grutto’s krijgen het in een paar weken onder de knie.

Voor het broeden komen de grutto’s hier naartoe, want in die periode hebben ze de vette en eiwitrijke wormen en emelten nodig. Vorig voorjaar troffen ze in maart nog wormenrijkdom in een zachte bodem, maar half april was dat feest door droogte voorbij. Ze zoeken het zo lang mogelijk in slootranden bij wat hogere waterpeilen en gaan noodgedwongen weer over op vliegen, muggen en muggenlarven. Natte randen van sloten en plassen en ook de plasdrassen zijn dan van groot belang. Zorg dus dat je die op peil houdt en varieer het peil een beetje, om slikkige randen te creëren! 

Dit jaar wil je als boer het gras wel uit de grond trekken. Bedenk dan maar dat de natuur nu eens op de hand van de weidevogels is. Nog geen zware snede gras en geen maaiers in het land, is een zegen voor ze. De regen die valt ook.

De natuur haalt dit nog wel in. Als het een beetje warmer wordt, bruist het gras de grond uit. Veel grutto’s zitten vanaf 8 a 10 april op het nest en dus lopen er vanaf 10 mei heel veel kleine kuikens rond, als de maaimachines in de startblokken staan. Bereid je voor op ‘maaien met weidevogelverstand’! Benut deze week nog om te weten waar de vogels zitten en zorg dat er goed kuikenland in de buurt is waar ze veilig mogen zijn.

Tips:

• Ik maak me zorgen als we straks bij warm weer ‘nationale grasmaaidagen’ krijgen. Overleg met vrijwilligers en de weidevogelcoördinator over percelen met nesten en kuikens.
• Tips voor maaien met ‘weidevogelverstand’:
  • De grasopbrengst varieert sterk. Percelen met minder gras en waar vogels zitten, laat die nog even met rust.
  • Maai zonder kneuzer!
  • Waar je vlot kan doormaaien doe je eerst en dat kun je aan de loonwerker overlaten. Percelen waar je om nesten heen moet werken, kun je beter zelf maaien, als laatste.
  • Informeer personeel en vrijwilligers in een groepsapp over gevoelige plekken, ook bij het schudden is dat van belang

Nico, weidevogelboer pur sang

“Jonge, de hele buurt hier is actief met weidevogels. We zitten met vier boeren op een rij aan de Parallelweg. Samen met vrijwilligers doen we ons best voor ze.” Voor melkveehouder Nico van Leeuwen (57) in Reeuwijk is het weidevogelseizoen in maart begonnen. Met broedende kieviten en scholeksters op het land en met vijf vaste vrijwilligers elke dinsdagochtend om negen uur aan de koffie. “De oudste is 84. Zij liep hier al toen wij hier zestien jaar geleden kwamen en ze hoort bij de familie.” 

Onder de koffie werken ze de kaart bij met broedsels en bespreken het wel en wee van vogels en mensen. Van Leeuwen heeft op 20 van de 94 hectare land beheerpakketten voor weidevogelbeheer (zie de bedrijfsgegevens hieronder). “We zitten ruim in de grond, het kan makkelijk. En het hooi is goed te verkopen als paardenhooi.”, zegt hij.

Zowel thuis als op afstand strooide Nico vaste mest op de weidevogelpercelen. Dunner dan vorig jaar om meer hectares te doen. “Zo lok ik wat vogels van de buurman naar mijn land, dat is de sport”, lacht hij. Een tweede verbeterstap is koeien weiden dichter bij de weidevogels. Daarvoor moet hij met de koeien verder naar achteren, want hij heeft een lange kavel. “Vroeg weiden naast de percelen met lang gras zorgt voor variatie. De mestflatten trekken insecten, goed voor de kuikens.”

“KOEIEN WEIDEN DICHTER BIJ DE KUIKENS ALS VERBETER-VOORNEMEN”

Maaien met weidevogel-verstand natuurlijk. “Vooraan bij de rijksweg, kan ik het eerst maaien en hier zitten geen vogels. Maaipercelen met broedende vogels stellen we twee weken uit, daar krijg ik vergoeding voor. Komen we ergens toch nog kuikens tegen, dan zetten we ze over de sloot of we laten een strook staan.”

Op de maïspercelen broeden kieviten, scholeksters en zelfs grutto’s. “Eind april gaan we daar pas iets doen. We werken om nesten heen of verplaatsen ze. Maar als we rond 10 mei zaaien is het mij goed en dan zijn de eerste kuikens al vertrokken naar percelen met maaidatum en beweide percelen.” Jaarlijks vinden de vrijwilligers zo’n vijftig broedparen, waarvan de helft kieviten en scholeksters en verder grutto en tureluur. In totaal zijn het er veel meer, want op het uitgestelde maailand zoeken ze niet. Lekker boeren met weidevogelverstand en een beetje competitie. Geniet ervan mensen, net als Nico.

Tips:

• Bij dit koude weer is het belangrijk om jonge kievitkuikens niet te verstoren. Stress en vluchten kosten energie die moeizaam is opgedaan met foerageren. 
• Veel kieviten broeden op maïspercelen en ingezaaide percelen met dunne stand. Denk om nesten en kuikens als je daar aan het werk wilt/moet: nestbescherming, nesten verplaatsen, werk uitstellen en/of grote braakstroken laten liggen.

Maaien met weidevogelverstand

Ik zie Gerrit nog voor me, opgegroeid met weidevogels. Grote aantallen vogels en kuikens op zijn land. De passie kwam los toen het over maaien ging: stukken laten staan, kuikenstroken op elk weiland en maaien op een open trekker met zes km per uur, liefst nog staande om vogels te zien. Die maaier had zo’n balkje met kettingen aan de buitenkant. Hij wilde ze sparen, dat zag je en hoorde je aan alles.

Ze zijn er nog, mannen zoals Gerrit, maar dat je in de oogsttijd meters moet maken, dat snap ik als geen ander. Daarom juist nu een verhaal over maaien met zorg, want dat begint al veel eerder:

1. Alles draait om informatie welke vogels waar zitten en hoever ze zijn met broeden, of er jongen zijn en hoe oud die zijn. Betrek er actieve vrijwilligers bij.
2. Neem waar vanuit de trekker: vogels vliegen later op voor een machine, dan voor mensen. 
3. Bedenk dat maaien altijd verstorend is, nog afgezien van dieren die je kunt raken. De vogels krijgen stress, ouders en kuikens raken uit elkaar, het trekt aandacht van rovers.
4. Met informatie maak je keuzes: liggen er veel nesten, stel het maaien uit. Ze trekken er met de jongen uit als het gras te lang wordt. Soms is een blok of strook laten staan al voldoende. 
5. Gaat het om enkele nesten, laat daar omheen dan minimaal 50 m² staan.
6. Zijn er kuikens: maai niet. Moet het echt? Ga dan een dag vooraf met vrijwilligers in de weer om vlaggen te plaatsen om ze eruit te drijven. Mits ze kunnen verkassen naar geschikt kuikenland en voorbeweid land. 
7. Maai altijd van binnen naar buiten om vluchtkansen te geven. 
8. Zijn er kuikens, maai dan een strook en ga dan ergens anders verder. De ouders reorganiseren de boel en gaan op de vlucht. 
9. Zie je daarna onverwacht veel kuikens….haak dan toch maar af. 
10. Blijf onder het maaien alert op wegspattende vogels, er is altijd meer dan je ziet (neem iemand mee).
11. Maai overdag, met zicht en aandacht en gebruik asjeblieft geen kneuzer.

Maaien met weidevogelverstand, het kan echt. Zie het als een uitdaging!

Tips:

• Rijd de dag voor het maaien nog even een rondje langs je weidevogelpercelen voor de laatste stand van zaken. Dat helpt nog bij de beslissingen voor morgen. 
• In een factsheet van de Vogelbescherming staat alles rondom maaien informatief op een rij.

Predatie-preventie

Winterwonderland heeft maar één week geduurd, maar wie van schaatsen houdt kon zijn hart ophalen. De kieviten, in januari nog massaal aanwezig, zijn even naar het Zuiden uitgeweken. Inmiddels horen we ze alweer de polders in dwarrelen. Als je goed luistert hoor je ze roepen: nieuwe ronde, nieuwe kansen!
Er zijn een paar dingen die je nu zou kunnen doen om predatie in beeld te krijgen en zo mogelijk te beperken. Lastig thema hoor, en ik heb geen ei van Columbus in de aanbieding! Predatie was vorig jaar een enorm probleem en dat het in toenemende mate voor legselverliezen zorgt blijkt wel uit de grafiek van Sovon, die ik hieronder laat zien.

Losstaande bomen, bosjes, ruigtes, rietkragen zijn schuilplaatsen voor vossen en marters.
Maaien en afzetten kan nog tot 15 maart en werkt dus preventief. Wildcamera’s zijn een prachtige uitvinding om in beeld te krijgen welke rovers er rondstruinen. Vanaf een euro of 60,- tot 150,- koop je die bij een webshop. Je hangt die bij mogelijke routes en als Reintje zich daar laat zien, staat hij op film of foto. Wellicht kan de jager er nog wat aan doen. ‘Vangt’ de camera niks dan test je het op een andere plek.

‘WILDCAMERA’S ZIJN EEN PRACHTIGE UITVINDING’

Overigens hebben collectieven ervaring opgedaan met het uitrasteren van belangrijke weidvogelgebieden. Het werkt goed tegen vossen, maar het is een arbeidsintensieve aanpak. Selectief uitrasteren op strategische plekken is eerder haalbaar en kan heel goed uitpakken.
Behalve vossen zie je mogelijk steenmarters, bunzingen, hermelijnen en wezels voor de camera verschijnen. Vooral de steenmarter richt schade aan. Een pilot in Friesland onderzoekt wat het effect is van het wegvangen van de steenmarter op de weidevogels. Voorwaarde was dat de biotoop voor de weidevogels helemaal op orde is.

In overleg met vrijwilligers en collectief zijn er nog wel een paar maatregelen te bedenken. Heb je veel flinke sloten, dan zijn de dammen cruciale overgangen die ze gebruiken. Met stroomdraden maak je snel passeren moeilijk. ‘Waterdammen’ bleken in het veenweidegebied effectief, maar vergen een investering.

Tenslotte kun je met wildcamera’s ook mooi nesten observeren en predatie vastleggen. Die beelden zijn waardevol als onderbouwing voor de aanpak van predatie in gebieden waar dit een groot knelpunt blijkt.

Tips:

• Met dit drogende weer gaat het mest uitrijden weldra van start. Als kieviten aan de leg gaan, gebruik dan een sleepslangbeschermer. Dan blijven de nesten mooi heel.
• Houdt afstand van de plas-dras greppel bij bemesten! Zit je daar te kort op en valt er later regen, dan spoelt de mest weg in het water.
• Bemest percelen met een rustperiode en maaidatum in het voorjaar helemaal niet, zoals ik eerder in december al adviseerde. Een dunner gewas is beter doorwaardbaar voor de kuikens, de kwaliteit is beter en je drogestof-opbrengst haal je bij latere snedes in.

Gods water over gods akker

Jongens wat een heibel in de grote steden over die avondklok. Dan kun je maar beter rustig op het platteland zitten. Waar we toch al vroeg op bed gaan en waar we Gods water over Gods akker laten lopen. Dat is een uitdrukking voor de boel een beetje op zijn beloop laten, maar vroeger bedoelde men ook letterlijk dat iemand dan het water zijn gang maar laat gaan.

Precies wat je min of meer doet om de weidevogels straks een perfecte (greppel)plas-dras situatie aan te bieden. Vanaf half februari moeten bijvoorbeeld de eerste (greppel)plas-drassen er al staan en op 1 maart de rest. Ik hoop maar dat er waar nodig gegreppeld is voor een goed greppelprofiel. Zo niet, dan mag je hopen op vorst (maar die is tegenwoordig schaars). Het water op de goede plekken vasthouden is mijn eerste advies. Hiervoor kun je de greppels afdoppen of bij de uitloop voorzien van een handig draaibaar bochtje op de buis waarmee je kunt instellen hoe hoog het water komt.

‘WATER OP DE GOEDE PLEKKEN VASTHOUDEN’

De pomp kun je er later nog naartoe brengen, als de kopakker wat beter te berijden is dan nu. En verder is het goed om heel praktisch te bedenken wat er nodig is. De accu’s moeten het straks doen met zonnestroom, maar het is wel zo slim om ze vooraf eenmalig goed op te laden.

Mooi is de combinatie van greppel plas-dras met een hoogwater sloot, waarmee je de greppel kunt laten vollopen. Voor de vogels biedt die natte waterkant nog wat extra’s, doordat er slikkige randen ontstaan. Die sloten dan nu afdammen en het water vasthouden, maakt dat je straks niet of minder hoeft te pompen. Let wel op of dat volgens de vergunning van het waterschap ook mag; soms staat daarin dat het na half maart pas is toegestaan.

Laat Gods water maar over Gods akker lopen: de weidevogels strijken er straks graag bij neer en als het goed voor elkaar is kunnen zij ook lekker de boel een beetje op zijn beloop laten.

Tips:

• Ik zie nog best veel percelen met veel gras. Vooral op de percelen met uitgestelde maaidatum is het een goed idee om die nog even kort te laten grazen met een koppel schapen.
• Wildcamera’s zijn hele mooie dingen om in beeld te brengen welke rovers er nu al rondstruinen in je weilanden! Niet duur en eenvoudig in gebruik. Hang zo’n ding op de plekken waar je looproutes van vossen een andere rovers vermoedt. Wellicht kan de jager dan ‘gericht’ actie ondernemen…

Voor beter kuikenland nu plannen maken

Ik zie het gras wekelijks nog een beetje groeien, dankzij het zachte weer. Wat er nu bijkomt zal bijdragen aan graslengte in het voorjaar. En aangezien december en januari de maanden zijn om plannen te smeden over perceelgebruik, bemesting en weidegang trek ik je alvast aan de jas over…kuikenland. Die percelen met maaidatum in juni, bedoeld om kuikens van zoemende en springende insecten te voorzien. Die percelen met het bekende nadeel dat er vanaf half mei al gauw geen doorkomen meer aan is en dat je veel massa en weinig kwaliteit oogst.

Vorig jaar was mijn opgewekte advies om dit land in het late najaar goed kort te maaien en in de winter als het even kan te beweiden met schapen. En in het voorjaar te gaan voorweiden met koeien of schapen.

Onderzoekers van het Louis Bolk Instituut probeerden vorig najaar varianten van kort maaien uit op percelen van het KTC Zegveld. Helaas bleek het daar van weinig invloed op de dikte van het gras in mei en juni. Ook de variant waarbij het gewas gehakseld op het veld bleef liggen, om gewasgroei te drukken èn de wormen blij te maken, springt er niet uit als een beter stukje weidevogelland. (zie najaarsbeheer: weinig effect voor weidelvogel)  Maar het moet gezegd, we hebben het dan over een voorheen intensief gebruikt en bemest veenweideperceel. Ik denk dat deze maatregelen op extensiever gebruikte percelen en zeker op andere grondsoorten als zand en klei meer effect hebben.

‘HOE KORTER VOORBEWEID, HOE STERKER HET EFFECT’

Wat wel hielp, was kort weiden met koeien in april. Het gewas op het proefperceel was half mei zo’n 13 cm korter dan het gras ernaast. Bij een eerdere proef met voorweiden in 2018 was de grashoogte lager en werd er in juni 4,6 ton drogestof van het land gehaald in plaats van 6,7 tot 7,3 (!!) ton. Hoe korter het gras na voorweiden, hoe sterker het effect. De voederwaarde was beter en de hergroei ook. Voorweiden werkt dus en het kan met schapen in februari tot begin april, of met koeien als er voldoende draagkracht is. En dan is er nog iets dat zeker werkt: de voorjaarsbemesting overslaan. Daar wordt het gewas in juni echt dunner van en je oogst betere kwaliteit en minder massa.

Tips:

• Hou er in je bemestingsplan straks al rekening mee dat percelen met maaidatum in het voorjaar geen bemesting krijgen en benut die mest op betere graspercelen en mais. 
• Kijk naar de mogelijkheden voor een pakket met voorweiden tot 1 mei of 8 mei op je bedrijf. Vraag er eventueel naar bij je collectief.